‘Ik ben gewoon niet goed genoeg’, ‘anderen hoeven nauwelijks te leren en ik zit tot laat in de avond aan school te werken’, ‘ik ben te langzaam en raak in paniek als ik niet direct het antwoord weet, want ik weet dat ik de toets niet ga afkrijgen in de tijd die ze geven’.
Zomaar een greep uit de vaste aannames die ik regelmatig van scholieren en studenten te horen krijg. De stelligheid waarmee mensen eigenschappen van zichzelf benoemen, zorgt zonder dat ze het doorhebben voor een overtuiging die in beton lijkt gegoten.
Tot er eens iemand doorvraagt…
‘Klopt het dat je niet goed genoeg bent?’, vroeg ik aan een studente die aan haar derde jaar ging beginnen, maar veel stress ervoer voor tentamens. Na wat sputterende woorden, kon ze er eigenlijk ook niet veel meer van maken dan dat ze toch maar in dat derde jaar zat. Natuurlijk met hier en daar wat ups en downs, maar zonder enige studievertraging. Als zichtbaar wordt gemaakt in een rustig gesprek waar aannames toe kunnen leiden, kan een groot deel van de stress al worden verminderd.
‘Hoe weet je dat anderen nauwelijks iets doen aan school?’, vroeg ik aan de jongen die zo hard zijn best deed. Concreet kon hij dat niet maken, anders dan dat zijn vrienden zeiden dat ze helemaal niet leerden en toch voldoendes haalden. De waarheid daarover zal in het midden liggen. Maar we konden vanuit dit gesprek wel gaan kijken naar waarom hij zich zo vergeleek met anderen? Of er misschien daarnaast nog iets gedaan kon worden aan efficiënter leren? Gevolg: hij kreeg overzicht over zijn werk en leerde de balans te vinden tussen studeren en vrije tijd.
Belangrijke boodschap is eigenlijk: ‘zie niet wat je denkt te zien, maar zie wat er is’.
Dan kijk je naar de realiteit van het moment en die is meestal veel positiever dan de aannames waar je van in de stress schiet. Als je de ‘beren op de weg’ herkent en kunt negeren, zie je beter wat er werkelijk is en meestal valt dat heel erg mee.